De kinderen van Apple-baas Steve Jobs mochten geen iPad gebruiken. 1 Maar Jobs was niet de enige. Veel techies in Silicon Valley zijn zich bewust van de verslavende effecten van IT – ze hebben de producten namelijk zelf ontwikkeld. En nu steeds meer spijtoptanten oproepen tot regulering van onlinediensten zoals Facebook, vraag ik me af: welke rol kan het privacyrecht daarbij spelen?

Het is drie jaar geleden dat Mediaforum een overzicht van tien privacytrends publiceerde. Toen was de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) nog niet aangenomen, lag Snowden nog fris in het geheugen en heette de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nog het College Bescherming Persoonsgegevens. Privacyrecht was ook toen al best belangrijk, maar de aandacht voor dit vakgebied is in de afgelopen jaren behoorlijk gegroeid. Dus laten we de vraag opnieuw stellen: wat is er de afgelopen tijd gebeurd op privacygebied, en vallen daarin grote lijnen te ontwaren?

Opinie

Instituut voor Informatierecht (IViR, Universiteit van Amsterdam), november 2016, 52 pp.

In dit onderzoek concluderen de onderzoekers dat bij het inzetten van geheime surveillance voor de opsporing van strafbare feiten onafhankelijk toezicht en transparantie gewaarborgd moeten zijn. Uitspraken van Europese rechters hierover zijn duidelijk: er gelden dezelfde normen voor nationale veiligheid als voor de opsporing van strafbare feiten. Het rapport vertaalt deze normen in tien richtsnoeren waarmee rekening moet worden gehouden bij het ontwerp van nieuwe wetgeving.

This report aims to enhance the policy debate on surveillance by intelligence services by focusing on two key components: oversight and transparency. Both oversight and transparency are essential to devising checks and balances in a way that respects human rights. By offering this concise list of ten standards, we intend to provide practical guidance for those who seek further input for discussions, policy making and the review of existing legislation. These standards are based on our analysis and interpretation of relevant jurisprudence, literature and selected policy documents.

Study supported by the Open Society Foundations, 96 pp.

De overdracht van persoonsgegevens naar de Verenigde Staten vond tot voor kort plaats op basis van de zogenoemde Safe Harbourbeschikking. Het Hof heeft die beschikking een paar maanden geleden ongeldig verklaard. Dit is een uitspraak met serieuze gevolgen voor de doorgifte van persoonsgegevens buiten Europa en voor privacybescherming in het algemeen. Wat is de redenering van het Hof van Justitie en wat zijn de gevolgen?

In dit rapport doen de onderzoekers tien aanbevelingen voor het toezicht op geheime diensten. Zo moet rechterlijke controle bij het toezicht de voorkeur hebben. Ook moet meer openheid worden gegeven over de uitoefening van bevoegdheden, onder meer door het publiceren van statistische gegevens.
De aanbevelingen vloeien voort uit een analyse van Europese mensenrechtenuitspraken van de afgelopen decennia. De onderzoekers hebben hiertoe vonnissen van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie van de Europese Unie bestudeerd. De onderzoekers hebben zich vooral gericht op het onderscheppen van communicatie, maar de aanbevelingen zijn ook toepasbaar bij het toezicht op andere gebieden.

In this report, the researchers offer ten policy recommendations for oversight on intelligence services. Recommendations include that intelligence services should be subject to independent, prior oversight and that governments should be transparent about the exercise of surveillance powers.
The recommendations are based on an analysis of European human rights jurisprudence of the past decades. The researchers have studied decisions of the European Court of Human Rights and the Court of Justice of the European Union. The researchers mostly focused on the interception of communication, but the policy recommendations are also applicable to oversight on other areas.

De Snowden-onthullingen haalden niet alleen wereldwijd de media en het parlementair debat. Ze leidden zelfs tot een Nederlandse rechtszaak over communicatieprivacy. Een principiële rechtszaak over burgerrechtenactivisme, surveillance en politieke intrige, met een verrassende, maar ook teleurstellende uitkomst. Dit moet je weten.

Het privacyrecht is inmiddels een serieus specialisme met jaarlijks tientallen beschikkingen, vonnissen en richtsnoeren. Een overzicht daarvan is nuttig, maar kan je daarin ook bredere ontwikkelingen ontdekken? Het afgelopen jaar in tien privacytrends.

Opinie in NRC Handelsblad op 22 december 2014.

De AIVD houdt zich niet aan aftapbevoegdheden. Een gezonde dosis paranoia zou advocaten daarom niet misstaan, meent Ot van Daalen.

Zie ook de "draft"-versie van dit boek.

This study gives an overview of the current legal situation regarding the use of open source software licences and investigates how the most commonly used open source software licences measure up to Dutch and European law. By its in-depth analysis and clear conclusions, this book contributes to the understanding of this complex field that policy makers, regulators, and academics so crucially require. Taking the provisions of the GNU GPL, the BSD, and the Mozilla Public Licence as examples, it investigates the implications of open source licensing from a private law, copyright law and patent law perspective. It also takes a brief look at the issue of the enforcement of these licences. To facilitate the use and enforcement of open source software licences in Europe, and more particularly in the Netherlands, the authors conclude their study by making a number of recommendations for the adaptation of the licence terms with a view to enhancing their compliance with the legal requirements.

Amsterdam: Otto Cramwinckel Uitgever 2003, 109 pp.
ISBN 9075727569.

In: ICT regulering anno 2002. Reis om de wereld in acht landen en zestien onderwerpen, Tilburg: Centrum voor Bestuur, Recht en Informatisering KUB 2002, p. 45-53.

Rapport in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken ten behoeve van de ICT-toets 2002. Bijdrage over de stand van wetgeving(sinitiatieven) op wereld- en Europees niveau en in Nederland, Canada, Duitsland, Frankrijk, Japan, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Zweden op het gebied van intellectuele eigendom in de digitale omgeving, m.n. wat betreft auteursrecht, naburige rechten en octrooien op software en bedrijfsmethoden.